De Oude Kerk programmeert komend jaar op eigen houtje tentoonstellingen met hedendaagse kunst. Daarvan laten ze nu een voorproefje zien. Van 16 november 2013 tot 3 maart 3014 is er Memento te zien. Ik nam een kijkje. Moederziel alleen in een donkere kerk.
Omdat het al laat en schemerig is, ben ik de enige bezoeker van de kerk. Toch hoor ik stemmen. Gefluister galmt door de akoestiek mysterieus door de kerk. Het is de geluidsinstallatie Terrain van Juliane Swartz; een net van 208 speakers die jeugdherinneringen en levensovertuigingen van 38 mensen laten horen. Ik loop onder het net door, helaas kan ik geen betekenisvolle zinnen construeren uit deze zee van gemompel, geneurie en geadem. Sferisch is het wel; het maakt mijn een-op-een moment met de kerk apocalyptisch op een serene manier; alsof ik vriendelijk wordt ontvangen in het vagevuur.
Expositie Museum of Broken Relationship in de Oude Kerk.
Luchtiger is de expositie Museum of Broken Relationships. De kunstenaars Olinka Vištica en Dražen Grubiši vroegen mensen een object te doneren dat een persoonlijk verhaal draagt over een verloren liefde. Dit deden ze in onder andere Parijs, San Francisco, Buenos Aires en Berlijn en nu in Amsterdam. Het resultaat is een collectie van verrassende objecten; zo zie ik bijvoorbeeld kippen op sterk water, een tranendoosje, een plastic meloen, gitaarsnaren en paspophanden. Sommige verhalen laten me hardop glimlachen, sommigen doen mijn wenkbrauwen fronsen op een medelevende manier.
Dildo die het belang van seks aangeeft voor Amerikaanse vrouw.
Zo ligt er een zwarte dildo in de kerk tentoongesteld. Hierbij is te lezen dat een Amerikaanse vrouw dit van haar vriend kreeg om de vierjarige onthouding voor het huwelijk aangenamer te maken. Toen na het huwelijk bleek dat de seks tegenviel, heeft de dildo voorgoed haar man vervangen.
Scherf van een porseleinen kopje die een Albaanse vrouw vond op haar zoektocht naar de sporen van haar echtgenote die sneuvelde in de oorlog.
Meer ontroerend zijn de oorlogsverhalen, zoals die van een Sloveense vrouw die omschrijft hoe een soldaat verliefd op haar werd tijdens de eerste wereldoorlog. Een korte ontmoeting leidde tot intens briefverkeer. Voor haar in eerste instantie om haar oom te bevrijden, maar later om de hopeloos verliefde soldaat een aangenamer tijd te bezorgen in de rauwe oorlogsjaren. Toen ze afspraken in het park na tig brieven, voelde het ongemakkelijk. Hij had later een gezin gesticht met een jonge vrouw, maar dacht elke dag nog aan de Sloveense vrouw die hem zoveel woorden bezorgde.
Grappig genoeg komt bovenstaand verhaal overeen met de internetrelatie die elders wordt beschreven. Deze verhalen omschrijven subliem wat liefde is naar mijn idee. In beide gevallen wordt er een relatie onderhouden via een medium. Omdat er veel onbekend is over die andere, worden verwachtingen ingevuld op de meest wenselijke manier. Als deze persoon je aandacht geeft wordt die fantoomliefde alleen maar aantrekkelijker. Er wordt een luchtbel van illusies gecreëerd die verliefdheid heet. Als er dan eindelijk een fysieke ontmoeting plaatsvindt, is het ongemakkelijk. Dat valt tegen. De luchtbel springt kapot.
De telefoon die een relatie van een Engels stel onderhield.
De verhalen laten de diversiteit van relaties zien; je kunt verliefd worden op mensen, maar ook op de Perzische cultuur. Een romance kan je kleineren of uitvergroten als een vergrootglas. Een ex kan je deprimeren, maar je ook doen promoveren van drugsdealer naar politieagent. Een relatie kan gepaard gaan met te weinig fysiek contact, maar ook met te veel agressief contact. Het kan te kortstondig zijn, maar ook te lang.
Elk verhaal is uniek. Maar juist ook universeel; het gaat over gebroken liefdes, iets wat iedereen herkent. Dat gaat gepaard met vreugde, euforie, teleurstellingen en verdriet. Dat je dezelfde emoties deelt als elk ander mens in de wereld doet je verbonden voelen. Uiteindelijk zijn we allemaal hetzelfde. De tentoonstelling geeft, zoals beschreven staat, inderdaad aan dat erfgoed persoonlijker is en dichterbij is dan je denkt. Leuk is dat ze vragen je eigen verhaal te vereeuwigen in een aparte kamer in de kerk.
Kamer in de Oude Kerk waar je een eigen verhaal kwijt kunt.
Zo heb ik ook mijn verhaal achtergelaten: Deze naakte Barbie kreeg ik van een ex-scharrel in een restaurant. Dat deed hij wel vaker, naakte waarheden op openbare tafels leggen. Op een maandagochtend vertelde hij me in een café wat hij me wat hij wel niet allemaal in zijn anus stopte. Zo had hij er wel eens een mobieltje in gedaan en zichzelf gebeld. “Doei”, zei ik tegen een van de dertigers met verborgen neurotische stoornissen.
Cadeau van een ex-scharrel.
Anne Heijligers 